Light Dark

महात्मा गांधी अंतरराष्ट्रीय हिंदी विश्वविद्यालय, वर्धा

Mahatma Gandhi Antarrashtriya Hindi VishwaVidyalaya,Wardha

(A Central University established by an Act of Parliament in 1997)

पूरा नाम (हिंदी में) डॉ. मीरा रामराव निचळे
 
पूरा नाम (अग्रेजी में) Meera Ramrao Nichle
पिता/पति का नाम रामराव निचळे
माता का नाम कांतादेवी निचळे
जन्म तिथि 10/12/1978
पदनाम सहायक प्रोफेसर,अनुवाद अध्ययन विभाग
पता/ सम्पर्क

कार्यालयीन पता : अनुवाद अध्ययन विभाग,

महात्मा गांधी अंतरराष्ट्रीय हिंदी विश्वविद्यालय

पोस्ट- हिंदी विश्वविद्यालय, गांधी हिल्स, वर्धा- 442001 (महाराष्ट्र) भारत

(off) (res) drmeerakaijkar@gmail.com
वेब पृष्ठ
विभाग अनुवाद अध्‍ययन विभाग
वेतन विवरण
शैक्षिक योग्यता

एम. ए. बी. एड. पीएच. डी. (हिंदी )

पोस्ट डॉक्टरल वूमेन्स फेलोशिप (यू.जी.सी. ),

मास्टर ऑफ परफॉर्मिंग आर्टस् ,

बॅचलर ऑफ जर्नालिज्म,

सेट उत्तीर्ण,

पोस्ट ग्रॅज्युएट डिप्लोमा इन प्रौढ सतत शिक्षा एवं विस्तार 

कैरियर प्रोफाइल

अ.क्र.

कक्षा

महाविद्यालय

पद

अवधि

अनुभव

1

स्नातकोत्तर

हिंदी विभाग, डॉ. बा.आं. मराठवाडा विश्वविद्यालय, औरंगाबाद।

पोस्ट डॉक्टरल फेलो

मई 2014 से दिसंबर 2020

6.7 वर्ष

2

स्नातकोत्तर

डॉ.बा.आं.कला एवं वाणिज्य महाविद्यालय, औरंगाबाद।

सहायक प्राध्यापक

अगस्त 2011 से अप्रैल 2012

09 Months

3

स्नातक

मॉडेल कॉलेज घनसावंगी, जालना।

सहायक प्राध्यापक

जुलाई 2013 से अप्रैल 201         

 

10 Months

4

स्नातक

डॉ.बा.आं.कला एवं वाणिज्य महाविद्यालय, औरंगाबाद।

सहायक प्राध्यापक

अगस्त 2011 से मार्च 2012

08 Months

5

स्नातक

मॉडर्न अध्यापक महाविद्यालय, औरंगाबाद।

सहायक प्राध्यापक

अक्तूबर 2007 से जनवरी 2011

03 वर्ष

6

कनिष्ठ महाविद्यालय

एस.बी. कला एवं वाणिज्य महाविद्यालय, औरंगाबाद।

सहायक प्राध्यापक

जून 2002 से मार्च 2005

 

03 वर्ष

 

प्रशासनिक अनुभव
विशेषज्ञता

अनुवाद, हिंदी साहित्य

पढाया गया विषय

1.मौखिक और लिखित अभिव्यक्ति 

2.हिंदी नाटक और निबंध 

3.हिंदी शब्दावली का विकास 

4.हिंदी भाषा: विविध आयाम 

5.दर्शन और विचारधारा 

6.कोश विज्ञान एवं कोश निर्माण

7.अनुवाद समीक्षा एवं मूल्यांकन

8.अनुवाद विद्या का इतिहास एवं अनुवाद चिंतन

9.भाषा एवं भाषा संरचना  
 
10.शोध के आधार 
 
11.अनुवाद एवं निर्वचन की शोध प्रविधि 
 
12.मौखिक और लिखित अभिव्यक्ति 
 
 
शोध मार्गदर्शक

पी-एचडी शोधार्थी मार्गदर्शक 

प्रकाशन वर्णन

प्रकाशित पुस्तकें :-

अ.क्र.

शीर्षक

प्रकाशन वर्ष

प्रकाशक

ISBN No.

01

हिंदी कहानियों में राजेंद्र यादव द्वारा संपादित हंस पत्रिका का योगदान

2012

अमरसत्य प्रकाशन दिल्ली

978-81-88466-96-2

 

02

माध्यम, साहित्य तथा भाषाः विविध आयाम

2016

ए.बी.एस. प्रकाशन, वाराणसी।

978-93-86077- 00-4

 

03

साहित्य और मीडिया (स्त्री विमर्श के परिप्रेक्ष्य में)

2017

ए.बी.एस. प्रकाशन, वाराणसी।

978-93-86077- 25-7

04

कोरियोग्राफर वैशाली गुप्ता

2019

ए.बी.एस. प्रकाशन, वाराणसी।

978-93-86077- 38-7

05

त्वं ज्ञानमयो विज्ञानमयोसि। (अनुवाद)

2019

विश्व हिंदी साहित्य परिषद,दिल्ली।

978-93- 84899-68-4

 

06

एक मुट्ठी ऊर्जा

(काव्य संग्रह)

2020

विश्व हिंदी साहित्य परिषद, दिल्ली।

978-93- 84899-00-4

07 कॅनव्हास मधून बाहेर डोकावणारी मुलगी (अनूदित काव्य संग्रह) 2022 अद्विक पब्लिकेशन दिल्ली 978-93-93739-08-7
08 गौरवशाली संस्कृति  2023 ग्रंथाली प्रकाशन मुंबई 978-93-5650-063-1
09 जीवन स्वर साध्य करणारे शिक्षण (अनुवाद एवं सम्पादन) 2023 ग्रंथाली प्रकाशन मुंबई 978-93-5650-062-4
10 भावांजली (मराठी काव्य संग्रह) 2023 ग्रंथाली प्रकाशन मुंबई 978-93-5650-061-7 

विभिन्न पत्र-पत्रिकाओं में प्रकाशित शोध निबंध :

राष्ट्रीय पत्रिकाएँ :-

अ.क्र.

विषय

पत्रिका

पृष्ठ क्र.

प्रकाशन वर्ष

ISSN No.

1

“सत्यम् शिवम् सुन्दरम्” राजेंद्र यादव की कहानियों के विशेष संदर्भ में

संचारिका

पत्रिका         

42-43

(Vol-1)

सितंबर 2008

0976- 3375

2

संत कवि निपट निरंजन का हिदी साहित्य में योगदान

विश्व भारती राष्ट्रीय शोध पत्रिका

180-184

(Vol-1)

सितंबर 2010

0975- 9883

3

टेलीविजन पत्रकारिता का व्यवसायीकरण

समागम पत्रिका

30-32

(Vol-13)

मई 2013

2231- 0479

4

महादेवी वर्मा के रेखाचित्रः एक विवेचन

एन्टायर रिसर्च राष्ट्रीय पत्रिका

75-78

(Vol-13)

मार्च 2012

0975- 5020

5

कबीर और निपट निरंजन

नवनिकष पत्रिका

45-47

(Vol-5)

जून 2012

0975-0827

 

6

प्रेमचंद की कृतियां एवं सामाजिक उत्तरदायित्व

समागम पत्रिका

27-29

(Vol-14)

जुलाई 2014

2231-0479

7

शतरंज के खिलाड़ीः साहित्य एवं फिल्मांकन

संचारिका पत्रिका

34-37

(Vol-11)

दिसंबर 2014

0976- 3775

8

मध्य प्रदेश में बाल रंगमंच

मध्य प्रदेश संदेश पत्रिका

165-168

अप्रैल 2016

------

9

हिंदी सिनेमाः व्यावसायिकता में फंसी सामाजिक प्रतिबध्दता

माध्यम संशोधन पत्रिका

69-71

(Vol-08)

अक्तूबर 2016

2249- 5843

10

हंस में प्रकाशित दलित यथार्थ

सार्थक उपलब्धि (महाराष्ट्र हिंदी परिषद)

 

150-152

(Vol-03)

मार्च 2017

 

2394-2266

अंतरराष्ट्रीय पत्रिकाएँ :-

अ.क्र.

विषय

पत्रिका

पृष्ठ क्र.

प्रकाशन वर्ष

ISSN No.

11

राजेंद्र यादव की साहित्यिक पत्रकारिता

कंटेम्पररी रिसर्च इन इंडिया

284-286

(Vol-1)

सितंबर 2011

2231- 2137

12

वडार समाज का सांस्कृतिक परिवेश एवं लोक साहित्य

न्यू वॉइस इंटरनैशनल जर्नल

155157

(Vol-2)

मार्च 2013

2231-3249

 

13

समकालीन एकांकी में व्यक्त समस्या

न्यू वॉइस इंटरनैशनल जर्नल

157-159

(Vol-5)

जनवरी 2014

2231-3249

 

14

स्त्री विमर्श के संदर्भ में मीडिया की स्त्री

अजंता इंटरनैशनल जर्नल

69-72

(Vol-1)

नवंबर 2013

2319-8508

15

संक्रमणकालीन हिंदी कविता

डेक्कन हिंदी साहित्य एवं भाषा दर्पण

45-50

(Vol-1)

दिसंबर 2014

2347- 6419

16

प्रसार माध्यमों में हिंदी की भूमिका  

इंटरनैशनल रिसर्च जर्नल

19-21

(Vol-2)

जनवरी 2015

2350-0905

17

वैश्विकरण में राजभाषा हिंदी

अपूर्वा नॉलेज इंटरनैशनल

17-18

(Vol-1)

जुलाई 2015

2347-2702

18

रूसी से हिंदी में अनुदित कथा संकलन ’मैत्र्योना का घर’

अजंता इंटरनैशनल जर्नल

20-24

(Vol-3)

जुलाई 2015

2319-8508

19

रंगकर्म की चुनौतीः बाल रंगमंच

डेक्कन हिंदी साहित्य एवं भाषा दर्पण

40-43

(Vol-2)

जुलाई 2015

2347-6419

 

20

वैश्विकरण के परिप्रेक्ष्य में बाल रंगमंच की अनिवार्यता

शोधांकन पत्रिका

523-526

(Vol-2)

फरवरी 2016

2250-0383

21

मीडिया की स्त्रीः सामाजिक परिवर्तन का समर्थन

डेक्कन हिंदी साहित्य एवं भाषा दर्पण

 

40-42

(Vol-3)

अप्रैल 2016

2347-6419

22

आधुनिक रंगमंच में महिला रंगकर्मियां का योगदान

डेक्कन हिंदी साहित्य एवं भाषा दर्पण

37-39

(Vol-7)

जनवरी 2017

2347-6419

 

23

वैश्विकरण से प्रभावित हंस की कहानियां

डेक्कन हिंदी साहित्य एवं भाषा दर्पण

77-80

(Vol-7)

जनवरी 2018

2347-6419

 

24

आदिकालीन संत साहित्य में ’अहिंसा’

गगनांचल पत्रिका

08-10

 

दिसंबर 2018

0971- 1430

25

संत ज्ञानेश्वर का लेखन कौशल्य

साहित्य वीथिका (UGC Approved Research Journal)

83-86

(Vol-15)

फरवरी 2020

2319-6513

26 राष्ट्रीय शिक्षा नीति-2020 :  मातृभाषा और महात्मा गांधी का दृष्टिकोन  आधुनिक साहित्य (UGC Approved Research Journal) 139-142 जुलाई – सितंबर 2022  2277-7083
27 पूर्वोत्तर की आस्था के प्रतिबिंब है- लोकगीत  बहुवचन पत्रिका 108-117 जनवरी -दिसंबर 2021 2348-4586
28 अनुवाद के प्रक्षेत्र राष्ट्रभाषा पत्रिका 28-32 अप्रेल-मई-जून-2023 2395-2792

संपादित पुस्तकों में प्रकाशित शोध निबंधः-

अ.क्र.

विषय

संपादित पुस्तकों के शीर्षक

प्रकाशन वर्ष / पृ.क्र.

प्रकाशक

ISBN No.

01

मीडिया कर्मियों की कहानियां

समकालीन हिंदी साहित्य, विविध विमर्श

मार्च 2011

(55-59)

साहित्य सागर, कानपुर।

 

978-81-920352-5-3

 

02

नारी मानसिकता का अंतरंगः कितने प्रश्न करूँ?

ईक्कीसवी सदीं में हिंदी साहित्यः स्थिति एवं संभवनाएँ

मई 2012

(171-179)

राज पब्लिशिंग हाऊस, जयपुर।

 

978-93-81005-31-6

03

स्त्री विमर्श के परिप्रेक्ष्य में विश्व की मुस्लिम लेखिकाएँ

अल्पसंख्यांक विमर्श

मई 2013

(288-289)

न्यू व्हाईस प्रकाशन, औरंगाबाद।

978-93-82504-11-5

 

04

सूफी साहित्यः प्रभाव और सिध्दांत

सूफी साहित्यः स्वरूप आणि शोध

 

फरवरी 2014

(260-262)

संकल्प प्रकाशन, लातूर।

 

978-93-83587-18-6

05

शंकरशेष के नाटकों में कथाविन्यास

हिंदी साहित्य के विविध आयाम

जनवरी 2015

(25-29)

शौर्य प्रकाशन, लातूर।

978-93-83672-06-6

06

बाजारवाद और मीडिया

हिंदी साहित्यः बाजार से बाजारवाद तक

मार्च 2015

(171-179)

साहित्य सागर, कानपुर।

 

978-93-82234-08-1

 

07

सिनेमा और समाज का अंतःसंबंध

हिंदी साहित्यः सिनेमा और समाज

अक्तूबर 2014

(69-74)

ज्योतीचंद्र प्रकाशन, लातूर।

978-81-909640-09-1

08

स्त्री संत परंपरा में स्त्री विमर्श

महिला सशक्तिकरण एवं चुनौतियां

मार्च 2015

(211-214)

अजंता प्रकाशन, औरंगाबाद।

978-93-83587-18-6

 

09

अनुसंधान के परिप्रेक्ष्य में हिंदी बाल नाटक एवं रंगमंच

भाषा तथा साहित्य अनुसंधान का सामाजिक दायित्व

2016

(47-49)

स्वराज प्रकाशन, दिल्ली।

978-93-83513-92-5

 

10

जनसंचार माध्यमों में हिंदी के अनुप्रयोग

आधुनिक अध्यापनः संशोधनाचे प्रवाह

अक्तूबर 2015

 

अजंता प्रकाशन, औरंगाबाद।

978-93-83587-33-9

11

हिंदी साहित्य में संत सहजोबाई का अवदान

भारतीय संतों का साहित्यिक योगदान

अगस्त 2015

(143-145)

न्यू व्हाईस प्रकाशन, औरंगाबाद

978-93-82504-54-2

 

12

हिंदी में अनुदित ज्ञानेश्वरी

भारतीय भाषाओं का अनुदित साहित्य

जनवरी 2016

(143-145)

शिल्पा प्रकाशन, उदगीर, जि.लातूर।

978-81-922425-07-2

 

13

साहित्यिक विधाओं में अनुवाद की समस्याएँ

अनुवाद प्रविधि और प्रक्रिया

जनवरी 2016

सक्सेस प्रकाशन, पुणे।

937-93-51583-05-9

14

हिंदी साहित्य में महिलाओं का स्थान ’नाटक के संदर्भ में’

महिला सबलीकरणः समस्या एवं चुनौतियां     

 

मार्च 2016

(38-40)

न्यू व्हाईस प्रकाशन, औरंगाबाद

978-93-82504-35-1

 

15

स्त्री विमर्श के परिप्रेक्ष्य में हंस की कहानियां

हिंदी साहित्यः वर्तमान विमर्श

जनवरी 2016

न्यू मॅन पब्लिकेशन, परभणी।

978-93-83871-97-1

16

बाल रंगमंचः प्रस्तुति एवं अंतःक्रिया

आधुनिक हिंदी मराठी नाटक

अगस्त 2016

विकास प्रकाशन, कानपुर।

978-93-81279-79-3

 

17

बाल साहित्य में पर्यावरण

कथा (युके) ब्रिटन, वैश्विक पर्यावरण, चुनौतियां एवं समाधान

फरवरी 2016

अजंता प्रकाशन, औरंगाबाद।

978-93-83587-35-3

 

18

युगीन यथार्थ की साक्षीः समकालीन कहानी

भाषा, समाज और समकालीन साहित्य

जनवरी 2017

आदित्य प्रकाशन, लातूर।

978-93-83109-30-2

19

संत साहित्य में व्यक्त संवाद की भूमिका और महत्व

संत साहित्यः अधुनातन आयाम

फरवरी 2017

न्यू व्हाईस पब्लिकेशन, औरंगाबाद।

978-93-82504-69-6

20

बाल नाटय लेखन परंपरा एवं विकास

हिंदी नाटकों में लोकचेतना

सितंबर 2016

सृजनलोक प्रकाशन, आरा, बिहार।

978-81-932362-4-6

 

21

हिंदी उपन्यास साहित्य में स्त्री चेतना के विभिन्न आयाम

अधुनातन हिंदी कथा साहित्य

मार्च 2017

हमदर्द पब्लिकेशन, बीड।

978-93-87742-08-0

22

हिंदी कथा साहित्य और आदिवासियों का अस्मिता संघर्ष

भारतीय साहित्य और आदिवासी संघर्ष

मार्च 2016

वाणी प्रकाशन, दिल्ली।

978-93-5000-855-3

23

 

स्त्री संवेदना का रुदनः आदिवासी कविता

समकालीन हिंदी कविता (विविध विमर्श)

फरवरी 2017

पराग प्रकाशन, दिल्ली।

978-93-82409-38-0

24

लोकसाहित्य के परिप्रेक्ष्य में बाल साहित्य

लोकसाहित्य एवं संस्कृति एक विमर्श

2016

सृजनलोक प्रकाशन, आरा, बिहार।

 

978-81-932362-8-4

25

महादेवी वर्मा के रेखाचित्रों में मानवीय संवेदना

हिंदी साहित्यः संवेदना के धरातल

अप्रैल 2017

वाणी प्रकाशन, दिल्ली।

978-81-926634-1-1

 

26

हिंदी परिदृश्य को व्यापक बनाती मीडिया की भाषा

आधुनिक मीडिया विमर्श

2020

शुभम पब्लिकेशन, कानपुर।

978-93-83144-76-1

27

समसामायिक समस्याओं को गहरे से रेखांकित करती भुवनेश्वर उपाध्याय की कविताएँ

भुवनेश्वर उपाध्याय: समीक्षा के निकष पर

2021

अमन प्रकाशन, कानपूर।

978-93-90265-66-4

 

सम्मेलन और अध्ययन गोष्ठी का आयोजन

संगोष्ठीयों में सहभाग तथा शोधालेख पठन :-

 

अ.क्र.

विषय

वर्ष

संगोष्ठी का विषय

आयोजक संस्था

राष्ट्रीय / अंतरराष्ट्रीय 

1

हिंदी साहित्य में ’सत्यम् शिवम् सुंदरम्’

फरवरी 2007

आधुनिक हिंदी साहित्य में सत्यम् शिवम् सुंदरम्

सरस्वती भुवन महाविद्यालय, औरंगाबाद।

राष्ट्रीय 

2

संत कवि निपट निरंजन का हिंदी साहित्य में योगदान

अक्तूबर 2010

महाराष्ट्र के साहित्यकारों का हिंदी साहित्य में योगदान

कला,वाणिज्य एवं विज्ञान महाविद्यालय, नलदुर्ग, जि. उस्मानाबाद।

राष्ट्रीय 

3

वैश्विकरण एवं बाजारीकरणः स्थिति एवं संभावनाएँ

जनवरी 2008

वैश्विकरण एवं बाजारीकरण के परिप्रेक्ष्य में भाषा साहित्य काअध्यापन स्वरुप एवं दिशाएँ

डॉ.बा.आं.मराठवाडा विश्वविद्यालय,

औरंगाबाद।

राष्ट्रीय 

4

नारी मानसिकता का अंतरंगः कितने प्रश्न करूँ?

 

 

फरवरी 2012

इक्कीसवी सदी में हिंदी साहित्य,स्थिति एवंसंभावनाएँ

देवगिरी महाविद्यालय, औरंगाबाद। 

राष्ट्रीय 

5

बाजारवाद और मीडिया

मार्च 2012

हिंदी साहित्यः  बाजार से बाजारवाद तक

डॉ.बा.आं.मराठवाडा विश्वविद्यालय,

औरंगाबाद।

राष्ट्रीय 

6

Inclusive Growth & Mass Media

जुलाई 2012

Inclusive Growth & Mass Media

डॉ.बा.आं.मराठवाडा विश्वविद्यालय,

औरंगाबाद।

 राष्ट्रीय 

सहभाग

 

7

टेलीविजन पत्रकारिता का व्यावसायिकरण

जनवरी 2013

इलेक्ट्रॉनिक माध्यम या मुद्रित माध्यम

सौ.ई.भा. पाठक महिला महाविद्यालय, औरंगाबाद।

राष्ट्रीय 

8

कालजयी उपन्यास ’आपका बंटी’

अगस्त 2013

हिंदी साहित्यः कालजयी रचनाएँ

कला, वाणिज्य महाविद्यालय, धुलिया।

राष्ट्रीय 

9

शंकरशेष के नाटकों में कथाविन्यास

अक्तूबर 2013

स्वातंत्र्योत्तर हिंदी मराठी नाटक और रंगमंच

आर.जी. बगडीया महाविद्यालय, जालना।

राष्ट्रीय 

10

सूफी साहित्यः प्रभाव और सिध्दांत

फरवरी 2014

सूफी साहित्य

कॉलेज ऑफ आर्टस, बिडकीन, औरंगाबाद।

राष्ट्रीय 

 

11

प्रसार माध्यमों में हिंदी की भूमिका

जनवरी 2015

संचार माध्यमों में हिंदी की भूमिका

चांदमल ताराचंद बोरा महाविद्यालय, पुणे।

राष्ट्रीय 

12

हिंदी रंगमंच और स्त्री विमर्श

फरवरी 2015

समकालीन हिंदी कथा साहित्य में नारी विमर्श

कला, वाणिज्य एवं विज्ञान महाविद्यालय, सोनई, जि. अहमदनगर।

राष्ट्रीय 

 

13

अनुसंधान के परिप्रेक्ष्य में हिंदी बाल नाटक एवं रंगमंच

फरवरी 2015

भाषा तथा साहित्य अनुसंधान का सामाजिक दायित्व

डॉ.बा.आं.मराठवाडा विश्वविद्यालय,

औरंगाबाद।

राष्ट्रीय 

 

14

स्त्री संत परंपरा में स्त्री विमर्श

मार्च 2015

महिला सशक्तिकरणः समस्या एवं चुनौतियां

चेतना कला महाविद्यालय, औरंगाबाद।

राष्ट्रीय 

15

स्त्री विमर्श के विविध संदर्भ

फरवरी 2015

ईक्कीसवी सदी के हिंदी कथा साहित्य में स्त्री विमर्श

खोलेश्वर महाविद्यालय, अंबाजोगाई, जि.बीड।

राष्ट्रीय 

16

स्त्री संवेदना का रुदनः आदिवासी कविता

जुलाई 2015

ईक्कीसवी सदी की हिंदी कविता

श्री. मुक्तानंद महाविद्यालय, गंगापुर, जि.औरंगाबाद।

राष्ट्रीय 

17

हिंदी साहित्य में संत सहजोबाई का अवदान

अगस्त 2015

भारतीय संतों का साहित्यिक योगदान

जिजामाता महाविद्यालय, भेंडे, जि. अहमदनगर।

राष्ट्रीय 

18

जनसंचार माध्यमों में हिंदी के अनुप्रयोग

अक्तूबर 2015

आधुनिक अध्यापनःसंशोधनाचे प्रवाह,संधी, स्वरूप व वैशिष्टये

डॉ. बा. आं. कला एवं वाणिज्य

महाविद्यालय, औरंगाबाद।

राष्ट्रीय 

19

हिंदी में अनुवादित ज्ञानेश्वरी

जनवरी 2016

भारतीय भाषाओं का अनुदित साहित्य

महर्षि ज्ञानदेव मोहेकर महाविद्यालय, कळंब, जि.उस्मानाबाद।

राष्ट्रीय 

20

हिंदी साहित्य में महिला साहित्यकारों का स्थान

मार्च 2016

महिला सबलीकरणः समस्याएँ एवं चुनौतियां

महिला कला महाविद्यालय, औरंगाबाद।

राष्ट्रीय 

21

साहित्यिक विधाओं में अनुवाद की समस्याएँ

जनवरी 2016

अनुवाद प्रविधि और प्रक्रिया

संत ज्ञानेश्वर महाविद्यालय, नेवासा, जि. अहमदनगर।

राष्ट्रीय 

22

स्त्री विमर्श के परिप्रेक्ष्य में हंस की कहानियां

जनवरी 2016

हिंदी साहित्यः वर्तमान विमर्श

श्री. पंडितगुरू पार्डीकर महाविद्यालय, सिरसाला, जि. बीड।

राष्ट्रीय 

 

23

हिंदी परिदृश्य को व्यापक बनाती मीडिया की भाषा

फरवरी 2016

मीडिया और हिंदीः बदलती प्रवृत्तियां

कला,वाणिज्य एवं विज्ञान      महाविद्यालय कन्नड, जि. औरंगाबाद।

राष्ट्रीय 

 

24

संत साहित्य में व्यक्त संवाद की भूमिका और महत्व

 

फरवरी 2017

संत साहित्यः अधुनातन आयाम   

दगडोजीराव देशमूख महाविद्यालय, औरंगाबाद।

राष्ट्रीय 

25

युगीन यथार्थ की साक्षीः समकालीन कहानी

फरवरी 2017

भाषा, समाज और समकालीन साहित्य

शिक्षण महर्षि ज्ञानदेव मोहेकर महाविद्यालय, कळंब, जि. उस्मानाबाद।

राष्ट्रीय 

26

आदिकालीन संत साहित्यः जैन साहित्य के संदर्भ में

मार्च 2017

वैश्विकरण के परिप्रेक्ष्य में संत साहित्य की प्रासंगिकता

प्रतिष्ठान महाविद्यालय, पैठण, औरंगाबाद। 

राष्ट्रीय 

27

हिंदी उपन्यास साहित्य में स्त्री चेतना के विभिन्न आयाम

मार्च 2017

अधुनातन हिंदी कथा साहित्य

लक्ष्मी व्यंकटेश देसाई महाविद्यालय, रायचूर, कर्नाटक।

राष्ट्रीय 

28

हिंदी गद्य साहित्य का अंतरराष्ट्रीय स्वरूप

मार्च 2011

हिंदी साहित्य का अंतरराष्ट्रीय स्वरूप

मुंबई विश्वविद्यालय, मुंबई।

अंतरराष्ट्रीय

29

रूसी से हिंदी में अनुदित कथा संकलन ’मैत्र्योना का घर’

मार्च 2012

विश्व भाषाओं से हिंदी में अनुदित साहित्यः दशा एवं दिशा

विश्व भाषाओं से हिंदी में अनुदित साहित्यः दशा एवं दिशा

अंतरराष्ट्रीय

 

30

स्त्री विमर्श के परिप्रेक्ष्य में विश्व की मुस्लिम लेखिकाएँ

मार्च 2013

अल्पसंख्यक विमर्श

लोकसेवा महाविद्यालय, औरंगाबाद।

अंतरराष्ट्रीय

31

महाराष्ट्र में नाथ परंपरा

जून 2015

संत महात्म्यांची भूमी

चिश्तिया कॉलेज खुलताबाद, औरंगाबाद।

अंतरराष्ट्रीय

32

पत्रकारिता में साहित्य के आयाम

जुलाई 2015

Dimension of Literature and Journalism

लोकसेवा महाविद्यालय, औरंगाबाद।

 

अंतरराष्ट्रीय

 

33

बाल साहित्य में पर्यावरण

फरवरी 2016

Global Environment issues, challenges and solutions

कला एवं विज्ञान महाविद्यालय, औरंगाबाद।

अंतरराष्ट्रीय

34

वैश्विकरण के परिप्रेक्ष्य में बाल रंगमंच की अनिवार्यता

फरवरी 2016

21st Century World: Present scenario and challenges

पंडित जवाहरलाल नेहरू महाविद्यालय, औरंगाबाद।

अंतरराष्ट्रीय

35

दलित साहित्य में दलित यथार्थ

मार्च 2016

डॉ. आंबेडकर की विचारधारा और वैश्विक साहित्य

मुंबई विश्वविद्यालय, मुंबई।

 

अंतरराष्ट्रीय

36

Multiculturalism% Role of Religion & Media

जुलाई 2014

Multiculturalism% Role of Religion & Media

Dr. B. A. Marathwada University Aurangabad.

 

 अंतरराष्ट्रीय 

   सहभाग 

37  ग्रामगीता: समाज के उन्नति के समग्र चिंतन का तत्वसार 22-24 अप्रैल, 2022 ग्रामगीता: समाज के उन्नति के समग्र चिंतन का तत्वसार  ग्रामगीता महोत्सव समिति वर्धा  बीज वक्ता 
38 अनूदित कृति राऊ उपन्यास 

26-28 अप्रैल, 2022

साहित्य में समाज के महानायक  म. गां. अं. हिन्दी विश्वविद्यालय वर्धा  राष्ट्रीय
39 महाराष्ट्र की राष्ट्र संस्कृति निर्माण में संत ज्ञानेश्वर की भूमिका 10-11 फरवरी, 2023 भारतीय भाषाएं और भारतीय ज्ञन परंपरा भारतीय भाषा समिति भारत सरकार और पी. जी.डी.ए.वी. कॉलेज, दिल्ली राष्ट्रीय 
40

अनुवाद के प्रक्षेत्र’

25-26 फरवरी, 2023 अनुवाद: एकता की कड़ी राष्ट्रभाषा प्रचार समिति, वर्धा राष्ट्रीय 
41  संत श्रेष्ठ श्री ज्ञानेश्वर का दर्शन  27-30 दिसंबर 2022  एशियाई दर्शन सम्मेलन  भारतीय दर्शन महासभा और म.गां. अं.हिं.वि.वि.वर्धा  अंतरराष्ट्रीय 

 

कार्यशाला सहभाग :-

अ.क्र

कार्यशाला स्तर

तिथि

विषय

आयोजक संस्था

कार्य

1

राष्ट्रीय

16, 17 मार्च 2012

मीडियाः सिध्दांत और प्रयोग

महाराष्ट्र हिंदी प्रचार सभा, औरंगाबाद।

सहभाग

2

राष्ट्रीय

3,4 एवं 5 जनवरी 2013

टेलीविजन न्यूज प्रोडक्शन

जनसंवाद एवं पत्रकारिता विभाग,डॉ.बा.आं.मराठवाडा विश्वविद्यालय,औरंगाबाद।

सहभाग

3

राष्ट्रीय

24 मार्च 2015

पर्यावरण जागरण युवा परिषद औरंगाबाद

जनसंवाद एवं पत्रकारिता विभाग,डॉ.बा.आं.मराठवाडा विश्वविद्यालय,औरंगाबाद।

सहभाग

4

राष्ट्रीय

17 मार्च 2015

कथा लेखनतंत्र कार्यशाळा

मराठी भाषा एवं वाङमय विभाग,डॉ.बा.आं.मराठवाडा विश्वविद्यालय,औरंगाबाद।

सहभाग

5

राष्ट्रीय

12 फरवरी 2015

मराठी भाषा धोरण, साहित्य व मराठी पत्रकारीता

 

मराठी भाषा एवं वाङमय विभाग,डॉ.बा.आं.मराठवाडा विश्वविद्यालय,औरंगाबाद।

 

 

सहभाग

6

राष्ट्रीय

15 सितंबर 2015

हिंदी पाठयक्रम कार्यशाला

डॉ. रफीक झकेरिया कॉलेज फॉर वुमन्स, औरंगाबाद।

सहभाग

7

राष्ट्रीय

9 अक्तूबर 2015

User awareness programme under UGC INFONI Digital

Dr. B. A. M. University & Knowledge Resources centre, Gandhinagar, Gujrat.

सहभाग

8

राष्ट्रीय

31 दिसंबर 2020

सुधार और सरोकार की पत्रकारिता के सौ साल

महात्मा गांधी अंतरराष्ट्रीय हिन्दी विश्वविद्यालय, वर्धा

संयोजक

9

राष्ट्रीय

11 नवंबर 2022

National Conference on India to Bharat

Akhil Bhartiy Rashtriy Shaikshik Mahasangh Delhi

सहभाग

10

राष्ट्रीय

27-31 जुलाई 2021

शिक्षक अभिविन्यास कार्यशाला

महात्मा गांधी अंतरराष्ट्रीय हिन्दी विश्वविद्यालय, वर्धा

संयोजक

11

राष्ट्रीय

29-30- नवंबर 2021

राष्ट्रीय शिक्षा नीति के क्रियान्वयन में छात्रों की भूमिका

महात्मा गांधी अंतरराष्ट्रीय हिन्दी विश्वविद्यालय, वर्धा

संयोजक

12

राष्ट्रीय

23 जनवरी -06 फरवरी, 2023

भारतीय ज्ञान परंपरा और विश्वगुरु भारत’

महात्मा गांधी अंतरराष्ट्रीय हिन्दी विश्वविद्यालय, वर्धा और पी. जी.डी.ए.वी. कॉलेज, दिल्ली

संकाय संवर्धन कार्यक्रम

 

अनुसन्धान परियोजना
पुरस्कार

प्राप्त पुरस्कार –

1. महाराष्ट्र राज्य हिन्दी साहित्य अकादमी, मुंबई - आचार्य नन्ददुलारे वाजपेयी पुरस्कार २०२३ - (पुस्तक -साहित्य और मीडिया: स्त्री विमर्श के परिप्रेक्ष्य में )

2. मुक्तसृजन पत्रिका छत्रपती संभाजीनगर (औरंगाबाद) - मुक्तसृजन विशेष काव्य पुरस्कार २०२३ - (पुस्तक – ‘भावांजली’ मराठी कविता संग्रह )

३. महाकवी कालिदास प्रतिष्ठान पुणे – महाकवी कालिदास काव्य पुरस्कार २०२३ - (पुस्तक – ‘भावांजली’ मराठी कविता संग्रह )

 

व्यावसायिक संगठनों के साथ एसोसिएशन

1. महाराष्ट्र हिन्दी प्रचार सभा औरंगाबाद - 

अतिरिक्त गतिविधि

अन्य सहभाग :-

1. नागरी लिपि परिषद, नई दिल्ली, आजीवन सदस्य।

2. 10 वाँअंतरराष्ट्रीय विश्व हिंदी सम्मेलन भोपाल, सितंबर 2015।

3. प्रथम अखील भारतीय मराठी बाल नाटय सम्मेलन सोलापूर, जनवरी 2016।

आकाशवाणी औरंगाबाद से प्रसारित वार्ताएँ :-

1. स्त्री विमर्श के परिप्रेक्ष्य में ’सिता’ - (भेंटवार्ता) दि. 19 अप्रैल 2013।

2. आदय शिक्षिका सावित्रीबाई फुले - (वार्ता) दि. 02 फरवरी 2015।

3. महिलाओं की आदर्श प्रियदर्शिनी इंदिरा गांधी -(वार्ता) दि.15 नवंबर 2016।

4. वसंतोत्सव -(वार्ता) दि.12 मार्च 2017।

5. काव्य पठन - दि. 20 फरवरी 2018।

6. अनुवाद में रोजगार (फोन-इन कार्यक्रम) दि. 07 अप्रैल 2019।

पत्रिकाओं में प्रकाशित हिंदी साहित्य :-

1. याज्ञिका -(कहानी) हिंदी पत्रिका ’आम आदमी’ दिल्ली से प्रकाशित।

2. प्रेमविवाह -(कहानी) हिंदी पत्रिका ’बयान’ दिल्ली से प्रकाशित।

3. कसूरवार -(कहानी) हिंदी पत्रिका ’जनपथ’ दिल्ली से प्रकाशित।

4. उंची दीवारें-(कविता) हिंदी पत्रिका ’बयान’ दिल्ली से प्रकाशित।

5. कुछ नहीं -(कविता) दैनिक भास्कर, औरंगाबाद, में प्रकाशित।

6. मेरे मौन की आर्द्रता में -(कविता) हिंदी पत्रिका आधुनिक साहित्य दिल्ली से प्रकाशित।

7. प्रभो तुम -(कविता) हिंदी पत्रिका आधुनिक साहित्य दिल्ली से प्रकाशित।

8.महाकाव्य, हो अगर तुम -(कविताएँ) भारतीय सांस्कृतिक संबंध परिषद, दिल्ली की पत्रिका गगनांचल से प्रकाशित।

 

अन्य :-

  • विभिन्न महाविद्यालयों, विद्यालयों में राष्ट्रभाषा पर व्याख्यान एवं कार्यशालाओं का आयोजन।
  • जागतिक महिला दिन के अवसर पर घनसांवगी, जि. जालना में आयोजित कार्यक्रम में व्याख्यान।
    • भारत निर्माण लोक माहिती अभियान (सूचना एवं प्रसारण मंत्रालय भारत सरकार) के अंतर्गत घनसांवगी, जि. जालना में दि. 30 जनवरी से 01 फरवरी 2014 को आयोजित कार्यक्रम में व्याख्यान।

 

साक्षात्कार :-

 

1.कथाकार, पत्रकार तथा िंहंदी साहित्य पत्रिका हंस के संपादक श्री. राजेंद्र यादव से साक्षात्कार। समकालीन साहित्य समाचार पत्रिका में प्रकाशित।

2. कोरियोग्राफर वैशाली गुप्ता (भोपाल) से साक्षात्कार।

3. रंगकर्मी विभा छिब्बड, गीता अग्रवाल, अरूणा शेटृ, मोनिका शर्मा (मुंबई) से साक्षात्कार।

4. रंगकर्मी के.जी. त्रिवेदी एवं सरोज शर्मा (भोपाल) से साक्षात्कार।

 

अन्य शोधकार्य :-

 

1. मास्टर ऑफ परफॉर्मिंग आर्टस (निर्मिति एवं दिग्दर्शन) के अंतर्गत डॉ. रांघेय राघव का नाटयशिल्प विषय पर लघु शोधप्रबंध।

2.  पी.जी. डिप्लोमा कोर्स - प्रौढ सतत शिक्षा एवं विस्तार सेवा के अंतर्गत ’मध्यम वर्गीय कामकाजी महिलाओं की समस्याएँ (औरंगाबाद की सब्जी विक्रेता महिलाओं के विशेष संदर्भ में) विषय पर लघु शोधप्रबंध।

 

ऑनलाईन प्रस्तुति :-

 

1.  International chamber of Media and Entertainment Industry& Asian Academy of Arts, Delhi की तरफ से आयोजित ऑनलाईन काव्य गोष्ठी में कविता पठन।

2.  रामायण केंद्र भोपाल और शासकीय महाविद्यालय बुदनी (जि.सिहोर, मध्यप्रदेश) की तरफ से ’राष्ट्रीय शिक्षा नीति 2020 में मातृभाषा और महात्मा गांधी’ इस विषय पर आयोजित विशेष ऑनलाईन कार्यक्रम में मुख्य वक्ता के रूप में सहभाग।

3. पूर्वोत्तर हिंदी अकादमी शिलांग के तत्वाधान में आयोजित ’ऑनलाईन बहुभाषी काव्य गोष्ठी में कविता पठन।

4. भारतीय संस्कृति सेवार्थ न्यास हरिद्वार द्वारा आयोजित ’व्हर्चुअल हिंदी पखवाडा’ अंतरराष्ट्रीय वेबीनार में सहभाग।

5. ‘Yinbuzz’ ऑनलाईन चैनल के माध्यम से (माझ्या कविताः मुक्त संवाद) इस विषय पर युवकों से संवाद कार्यक्रम तथा विविध मराठी कविताओं का ऑनलाईन पठन।

6.  पांचवा राज्यस्तरीय भूमिजन साहित्य संमेलन, जालना में प्रमुख कवि के रूप में सहभाग।