Light Dark

महात्मा गांधी अंतरराष्ट्रीय हिंदी विश्वविद्यालय, वर्धा

Mahatma Gandhi Antarrashtriya Hindi VishwaVidyalaya,Wardha

(A Central University established by an Act of Parliament in 1997)

पूरा नाम (हिंदी में) डॉ. संदीप मधुकर सपकाळे
 
पूरा नाम (अग्रेजी में) SANDEEP MADHUKAR SAPKALE
पिता/पति का नाम मधुकर भगा सपकाळे
माता का नाम प्रमिला मधुकर सपकाळे
जन्म तिथि 30/01/1982
पदनाम सहायक प्रोफेसर
पता/ सम्पर्क

डी-05, शमशेर संकुल, सहायक प्रोफेसर आवास, गांधी हिल्स, पोस्ट-हिंदी विश्वविद्यालय, महात्मा गांधी अंतरराष्ट्रीय हिंदी विश्वविद्यालय, वर्धा-442001

 

9175606910 (off) (res) smsapkale@gmail.com
वेब पृष्ठ www.hindivishwa.org
विभाग मराठी साहित्य विभाग
वेतन विवरण
शैक्षिक योग्यता

पीएचडी, हिंदी एवं तुलनात्मक साहित्य, हिंदी एवं तुलनात्मक साहित्य विभाग, म.गां.अं.हिं.वि., वर्धा

एम.ए. एवं एम.फिल., हिंदी एवं तुलनात्मक साहित्य विभाग, साहित्य विद्यापीठ, म.गां.अं.हिं.वि., वर्धा

बी.ए., (वाङमय स्नातक), नागपुर विश्वविद्यालय, संलग्न- हिंदी सेवा मंडल, भुसावल

एस.एस.सी. एवं एच.एस.सी., नाशिक विभाग, म.रा.मा.उ.मा.शि.मं., पुणे 

 

कैरियर प्रोफाइल

हिंदी सेवा मण्डल, भुसावल में हिंदी माध्यम से प्राथमिक, माध्यमिक एवं उच्च माध्यमिक की शिक्षा। श्री संत गाडगे बाबा हिंदी महाविद्यालय, हिंदी सेवा मण्डल, भुसावल (संलग्न नागपुर विश्वविद्यालय), नागपुर से वाङमय स्नातक होने के उपरांत  महात्मा गांधी अंतरराष्ट्रीय हिंदी विश्वविद्यालय, वर्धा के साहित्य विद्यापीठ के अंतर्गत  हिंदी एवं तुलनात्मक साहित्य विभाग से एम.ए., एम.फिल. एवं पीएचडी की उपाधि हिंदी (तुलनात्मक साहित्य) में प्राप्त की। दूर शिक्षा निदेशालय के हिंदी एवं तुलनात्मक साहित्य विषय में अप्रैल 2007 से सहायक प्रोफेसर पद पर कार्यरत। वर्तमान में मराठी विभाग, महात्मा गांधी अंतरराष्ट्रीय हिंदी विश्वविद्यालय, वर्धा में सहायक प्रोफेसर के रूप में अध्यापन।  

प्रशासनिक अनुभव

पूर्व प्रभारी - विद्यार्थी सेवा केंद्र, दूर शिक्षा निदेशालय

पूर्व परामर्शदाता, समान अवसर प्रकोष्ठ, म.गां.अं.हिं.वि.वर्धा

पूर्व प्रकाशन प्रभारी, म.गां.अं.हिं.वि.वर्धा

पूर्व पाठ्यक्रम संयोजक, बौद्ध अध्ययन पीठ, वर्तमान डॉ. भदंत आनंद कौसल्यायन बौद्ध अध्ययन केंद्र, म.गां.अं.हिं.वि.वर्धा

 

विशेषज्ञता

हिंदी एवं तुलनात्मक साहित्य

हिंदी एवं मराठी दलित आत्मकथा, संस्मरण, जीवनी 

 

पढाया गया विषय

बौद्ध अध्ययन में स्नातकोत्तर डिप्लोमा (एक वर्षीय पीजी डिप्लोमा पाठ्यक्रम का संयोजन एवं अध्यापन डॉ.भ.आं.कौ.बौ.कें.)

बी.ए. हिंदी (तीन वर्षीय स्नातक पाठ्यक्रम संयोजक एवं अध्यापन दूर शिक्षा माध्यम से)

एम.ए ग्रामीण विकास (दो वर्षीय स्नातकोत्तर डिग्री कार्यक्रम का संयोजन माध्यम दूर शिक्षा) 

इलेक्ट्रॉनिक मीडिया प्रबंधन एवं फिल्म प्रोडक्शन में स्नातकोत्तर डिप्लोमा (एक वर्षीय पीजी डिप्लोमा कार्यक्रम का संयोजन एवं अध्यापन माध्यम दूर शिक्षा) 

पत्रकारिता एवं जनसंचार में स्नातकोत्तर डिप्लोमा ( एक वर्षीय पीजी डिप्लोमा कार्यक्रम का संयोजन एवं अध्यापन माध्यम दूर शिक्षा )

 

 

 

 

 

शोध मार्गदर्शक

विश्वविद्यालय द्वारा पीएचडी शोध के लिए सीट आवंटित की जाएगी। 

प्रकाशन वर्णन

(जनवरी-सितंबर 2020). मराठी साहित्य में कश्मीर, बहुवचन, संयुक्त अंक, ISSN-2348-4586, Page No. 415-422   

(अगस्त, 2020). ‘Anthropological view of Understanding Caste in Dalit Autobiographies’, आंबेडकरी विचार विश्व, संपादक-डॉ. धनंजय लोखंडे एवं दीपक गरुड, यशोदीप प्रकाशन, पुणे, ISBN: 978-93-90017-09-6

(अंक- 2019). ‘दलित स्त्री लेखन का पहला दस्तावेज : मांग महारों का दुःख’, स्त्रीकाल : स्त्री का समय और सच, ISSN: 2249-4146, संयुक्त अंक- 1 और 2, Vol-03, Page No. 76-78       

(अगस्त, 2019). ‘भारतीय जाति व्यवस्था एवं अस्पृश्यता का विवेचन’, Parishodh Journal, ISSN: 2347-6648, Vol. VIII, Issue VIII, Page No. 123-138  

(अप्रैल 2019). महात्मा फुले के अंतिम दिनों की दुर्दशा के जिम्मेवार कौन?’, स्त्रीकाल: स्त्री का समय और सच, ISSN-2394093X

(2018). राजनैतिक तरीके से लाए गए शोर के बरक्स खड़ा संगीत’, संगत (जलतरंग : जीवन और संगीत की तलाश करता उपन्यास, संपादक- मोहन सगोरिया, आइसेक्ट पब्लिकेशन, भोपाल, ISBN: 978-93-81358-99-3

(जुलाई-अगस्त, 2018). महात्मा गांधी और प्रबोधनकार ठाकरे: आत्मकथा ‘माझी जीवनगाथा’ के विशेष संदर्भ में, Chronicle of Humanities and Cultural Studies, ISSN: 2454-5503, Vol.4, Issue 4, Page No.53-55              

(दिसंबर, 2017) डॉ. अंबेडकर की जीवनी के सन्दर्भ' युवा संवाद, 177, 16-18, नई दिल्ली, ISSN 2319-9407(Print)

(नवंबर,2017) महात्मा गाँधी का जीवन चरित्र विशेष परिचय, लेख और व्याख्यान, 1918 (जीवनी लेखिका सौ.अवंतिकाबाई गोखले) स्त्रीकाल, नई दिल्ली, ISSN 2394-093X(Online)

(नवंबर, 2017)  डॉ. अंबेडकर की पहली जीवनी का इतिहास और उसके अंश, स्त्रीकाल, नई दिल्ली, ISSN 2394-093X(Online)

 

सम्मेलन और अध्ययन गोष्ठी का आयोजन

(13-14 अप्रैल 2020). उद्घाटन सत्र संचालन एवं सहभागिता: दो दिवसीय राष्ट्रीय वेबिनार ‘डॉ. अम्‍बेडकर: शिक्षा और सामाजिक न्याय’, शिक्षा विभाग, महात्मा गांधी अंतरराष्ट्रीय हिंदी विश्वविद्यालय, वर्धा द्वारा पंडित मदन मोहन मालवीय राष्ट्रीय शिक्षक और शिक्षण मिशन, नई दिल्ली के अंतर्गत आयोजित दो दिवसीय राष्ट्रीय संगोष्ठी।

(07-08 मई, 2020). सहभागिता: ‘समकालीन वैश्विक संकट में बुद्ध की देशना’ पर राष्ट्रीय वेबिनार। दर्शन और संस्कृति विभाग, संस्कृति विद्यापीठ, महात्मा गांधी अंतरराष्ट्रीय हिंदी विश्वविद्यालय, वर्धा (महाराष्ट्र) द्वारा आयोजित दो दिवसीय राष्ट्रीय संगोष्ठी।

(21 जुलाई 2020). सहभागिता: ‘महाकाव्यों में दार्शनिक विमर्श’ पर राष्ट्रीय वेबिनार, मणिपाल विश्वविद्यालय, जयपुर (राजस्थान), महात्मा गांधी अंतरराष्ट्रीय हिंदी विश्वविद्यालय, वर्धा (महाराष्ट्र) और भारतीय महिला दार्शनिक परिषद द्वारा आयोजित राष्ट्रीय संगोष्ठी।

(16-22 दिसंबर, 2020). सहभागिता : संकाय विकास कार्यक्रम- ‘अनुसंधान पद्धति और सांख्यिकीय विश्लेषण’. डॉ. भीमराव रामजी अंबेडकर सामाजिक विज्ञान विश्वविद्यालय, महू, (मध्य प्रदेश)

(31 दिसंबर, 2020). व्याख्यान : ‘मूकनायक के सौ वर्ष’ राष्ट्रीय वेबीनार, भारतीय जनसंचार संस्थान, नई दिल्ली एवं महात्मा गांधी अंतरराष्ट्रीय हिन्दी विश्वविद्यालय, वर्धा, (महाराष्ट्र)

(28-31 जनवरी, 2021). सहभागिता : विश्व मराठी सम्मेलन, विश्व मराठी परिषद, पुणे (महाराष्ट्र) द्वारा आयोजित

(19-20 फरवरी, 2021). सहभागिता: ‘हमारे साहित्य निर्माता - संस्कृति बोध का साहित्य: जयशंकर प्रसाद और सूर्यकांत त्रिपाठी ‘निराला’ के विशेष संदर्भ में’ विषय पर दो दिवसीय राष्ट्रीय वेबिनार। आयोजक - साहित्य विद्यापीठ, महात्मा गांधी अंतरराष्ट्रीय हिंदी विश्वविद्यालय, वर्धा (महाराष्ट्र) द्वारा आयोजित राष्ट्रीय संगोष्ठी।

(09 मार्च, 2021). सहभागिता: अंतरराष्ट्रीय महिला दिवस पर आयोजित राष्ट्रीय वेबिनार। ‘क़ानून, जेंडर न्याय एवम् परम्परा में संबंध का पुनर्मूल्यांकन’, स्त्री अध्ययन विभाग, महात्मा गांधी अंतरराष्ट्रीय हिंदी विश्वविद्यालय, वर्धा (महाराष्ट्र) द्वारा आयोजित राष्ट्रीय संगोष्ठी।

(21 फरवरी, 2021). बीज वक्तव्य : डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर विचार पर आयोजित सात दिवसीय ई-कोर्स, विषय:- ‘साहित्य पर डॉ अम्बेडकर का प्रभाव’, पुरुषोत्तम थोटे समाजकार्य महाविद्यालय, नागपुर (महाराष्ट्र) संलग्न : राष्ट्रसंत तुकडोजी महाराज नागपुर विश्वविद्यालय, नागपुर, (महाराष्ट्र)

(19 मार्च, 2021). संकाय विकास व्याख्यान : ‘उच्च शिक्षा में रोजगार के अवसर’ आयोजक - श्री संत गाडगे बाबा महाविद्यालय, भुसावल (महाराष्ट्र) संलग्न : राष्ट्रसंत तुकडोजी महाराज नागपुर विश्वविद्यालय, नागपुर (महाराष्ट्र)

(25 अगस्त 2018) विशेष आमंत्रित वक्ता 'ब्रोकन मैन: इन सर्च ऑफ़ होम लैंड' कवि लोकनाथ यशवंत की कविताओं के अंग्रेजी अनुवाद पर व्याख्यान (आयोजक, यशवंतराव चव्हाण विभागीय प्रतिष्ठान, नागपुर एवं आंबेडकरी साहित्य प्रबोधिनी, चंद्रपुर) 

(14 अप्रैल 2018) सह-संयोजक, एकदिवसीय राष्ट्रीय संगोष्ठी एवं डॉ.बाबासाहब आंबेडकर जयंती समारोह, आयोजक, म.गां.अं.हिं.वि.वर्धा 

(11-13 जुलाई, 2017). म.गां.अं.हिं.वि.,वर्धा द्वारा ‘कस्तूरबा के नाम : आज़ादी का आन्दोलन और महिलाएँ’ विषय पर आयोजित राष्‍ट्रीय संगोष्‍ठी में ‘गांधी की प्रथम मराठी जीवनी और अवंतिकाबाई गोखले’ विषय पर व्‍याख्‍यान ।
(19-20 जनवरी, 2018), अखिल भारतीय मराठी साहित्य मंडल एवं श्रीमती बिंझाणी महिला महाविद्यालय के संयुक्त तत्वावधान में आयोजित राष्ट्रीय संगोष्ठी में दूसरे सत्र ‘त्रिलोचन की प्रयोगशीलता’ की अध्यक्षता ।

(23 जनवरी, 2018), ओड़िशा केंद्रीय विश्वविद्यालय, कोरापुट एवं मानव संसाधन विकास मंत्रालय द्वारा आयोजित ‘एक भारत श्रेष्ठ भारत’ अभियान के अंतर्गत ‘नाटक एवं थिएटर पर मराठी संस्कृति का प्रभाव’ विषय पर बीज व्याख्यान ।

(19-24 फरवरी, 2018), जमशेदपुर महिला महाविद्यालय, जमशेदपुर एवं कोल्हान विश्वविद्यालय, गाँधी अध्ययन विभाग तथा गाँधी अध्ययन विभाग म.गां.अं.हिं.वि.वर्धा में विशिष्ट प्रशिक्षण में संदर्भ शिक्षक व्याख्यान, विषय ; अनुसंधान प्रविधि ।

(4 जनवरी 2014) प्रपत्र वाचन, विश्वविद्यालय अनुदान आयोग द्वारा प्रायोजित ‘भारतीय लोकतंत्र में भ्रष्टाचार’ महिला महाविद्यालय, भुसावल, संलग्न- उत्तर महाराष्ट्र विश्वविद्यालय, जलगांव 

(6 से 26 जनवरी 2015) सहभागिता, पुनश्चर्या पाठ्यक्रम ‘भारतीय भाषाओँ के अध्यापन में आइसीटी का उपयोग’ विद्या प्रबोधिनी, पुणे विश्वविद्यालय, पुणे

(28 से 29 मार्च 2014) सत्र सञ्चालन एवं सहभागिता, अनुवाद कार्यशाला, अन्तरभारती और म.गां.अं.हिं.वि.वर्धा के संयुक्त तत्वाधान में, 

पीएचडी शोध अवकाश 01.09.2014  से 24.04.2015, साहित्य विद्यापीठ, हिंदी एवं तुलनात्मक साहित्य विभाग, म.गां.अं.हिं.वि.वर्धा, शोध विषय – ‘हिंदी एवं मराठी दलित आत्मकथाओं की सामाजिक पृष्ठभूमि’ 

(22 से 26 जनवरी 2015) विशेष व्याख्यान, ज्ञान संवर्धन अध्यापक विद्यालय, हिंगनघाट, वर्धा, विषय ‘डॉ.नरेन्द्र दाभोलकर आणि अ.नि.स.’ (मराठी) 

(26 मई 2015) विशेष व्याख्यान, रमाई साहित्य सम्मलेन (चतुर्थ) विषय – ‘स्त्री कार्यकर्ता आणि आंबेडकरी चळवळ’ (मराठी) स्थान-वणंद, दापोली, जि. रत्नागिरी 

अनुसन्धान परियोजना
पुरस्कार

(अप्रैल, 2019) महाराष्ट्र दलित साहित्य अकादमी, भुसावल (महाराष्ट्र) द्वारा सन 2019-20 के लिए प्रदान किया जानेवाला ‘डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर शिक्षक पुरस्कार’ प्रा. संदीप मधुकर सपकाले को प्रदान किया गया।

(5 सितंबर 2015) 'उत्कृष्ट शिक्षक पुरस्कार' दूर शिक्षा निदेशालय, महात्मा गांधी अंतरराष्ट्रीय हिंदी विश्वविद्यालय, वर्धा में विद्यार्थी सहायता एवं सेवा केंद्र के निर्माण एवं दूर शिक्षा विद्यार्थियों की समस्या समाधान के लिए शिक्षा विद्यापीठ, म.गां.अं.हिं.वि.वर्धा  तथा लायंस क्लब वर्धा के संयुक्त तत्वाधान में प्रदान 

व्यावसायिक संगठनों के साथ एसोसिएशन
अतिरिक्त गतिविधि